Leczenie ran przewlekłych w środowisku wilgotnym
(…) występują nawet u ponad pół miliona osób w naszym kraju. Jeśli do tej liczby dodamy członków rodziny opiekujących się takim osobami, to liczba ta wzrośnie nawet do 1,5 miliona osób związanych bezpośrednio z tematem leczenia ran przewlekłych (…)
Hasło „rany” najczęściej wywołuje skojarzenie z ranami ciętymi i kłutymi, co jest dużą zasługą wszelkiego rodzaju kryminałów, powieści oraz filmów sensacyjnych. Rany te, choć oczywiście wymagają fachowego leczenia i opatrunków, goją się raczej szybko. O wiele trudniejsze w leczeniu są tzw. rany przewlekłe, które występują nawet u ponad pół miliona osób w naszym kraju. Jeśli do tej liczby dodamy członków rodziny opiekujących się takim osobami, to liczba ta wzrośnie nawet do 1,5 miliona osób związanych bezpośrednio z tematem leczenia ran przewlekłych, a co za tym idzie – zasad doboru i zmian opatrunków.
Leczenie ran przewlekłych, czyli takich jak stopa cukrzycowa czy odleżyny, a nawet oparzenia, trwa często miesiącami. Jest to bardzo uciążliwe dla członków rodziny, a także trudne dla samej osoby dotkniętej tym problemem. Broszura, którą Państwo maja w rękach ma zachęcić do zapoznania się z nowoczesnymi metodami leczenia ran przewlekłych w środowisku wilgotnym, zgodnie z zasadami opracowanymi przez naukowców. Niech tych kilka stron posłuży jako wstęp do tematu oraz niech będzie swego rodzaju podpowiedzią, jak w nowoczesny sposób skuteczniej i szybciej leczyć rany przewlekłe.
Mówiąc o nowoczesnym leczeniu ran przewlekłych, nie chcemy ujmować zalet opatrunkom tradycyjnym. Tradycyjne opatrunki z gazy, bandaże czy plastry są dobre! Nikt nie kwestionuje ich skuteczności, bo sprawdzają się świetnie, ale przy leczeniu ran ostrych (czyli takich, które powstały z powodów np. mechanicznych, jak np. rany cięte, kłute, postrzałowe i otarcia). Wtedy jak najbardziej powinny znaleźć zastosowanie jałowe opatrunki z gazy i plastry.
EFEKTYWNE LECZENIE RAN PRZEWLEKŁYCH
W przypadku ran przewlekłych (takich jak odleżyny, oparzenia, stopa cukrzycowa) już 40 lat temu odkryto i sprecyzowano, jakie warunki sprzyjają ich szybszemu gojeniu. Jest to zupełnym przeciwieństwem tego, co zapewniają opatrunki tradycyjne. Okazuje się, że rana przewlekła będzie się lepiej goić, jeśli zostaną spełnione następujące warunki:
- wilgotne środowisko leczenia rany – sprzyja naturalnym procesom oczyszczania rany, regeneracji uszkodzonych wcześniej tkanek oraz obniża dolegliwości bólowe. Dzięki temu rana goi się średnio o 50% szybciej;
- obniżone pH – obniżając pH, podnosimy kwasowość środowiska rany, a to hamuje namnażanie się bakterii;
- szczelne zamknięcie rany (okluzja) – chroni ranę przed zainfekowaniem jej bakteriami znajdującymi się w środowisku pacjenta. Zastosowanie opatrunków ze specjalnych gąbek poliuretanowych chroni ranę również przed uszkodzeniami mechanicznymi;
- stała temperatura – utrzymanie stałej temperatury na poziomie ok. 37°C przyspiesza podział komórkowy, a tym samym regenerację uszkodzonych tkanek.
CECHY IDEALNEGO OPATRUNKU
Kontynuując badania Georg’a Wintera prowadzone od 1962 r., Wiliam Tuner zebrał i podsumował ich wyniki, które zaprezentował w 1979 roku definiując cechy idealnego opatrunku. Zdaniem W. Turner’a opatrunek, który zgodnie z nowoczesnym (wilgotnym) modelem leczenia ran będzie wspomagał gojenie rany, powinien:
- utrzymywać optymalną wilgotność w ranie,
- usuwać nadmiar wysięku i toksycznych komponentów,
- izolować ranę termicznie,
- pozwalać na wymianę gazową pomiędzy raną a otoczeniem,
- być nieprzepuszczalny dla bakterii i innych mikroorganizmów,
- być wolny od toksycznych cząstek i substancji,
- stanowić ochronę nowo powstałych tkanek,
- łatwo się usuwać z powierzchni rany, nie powodując urazu.
Opatrunki spełniające powyższe kryteria tworzą wilgotne środowisko, co sprzyja ważnym procesom zachodzącym w ranie, dzięki czemu proces gojenia przebiega około 50% szybciej, przy zmniejszonym odczuwaniu bólu i redukcji ryzyka zakażenia.
Dlaczego, mimo obecności całej gamy nowoczesnych opatrunków specjalistycznych, dobór opatrunku jest rzeczą trudną?
Dobre rozpoznanie procesów zachodzących w przebiegu procesu gojenia rany zaowocowało wyspecjalizowaniem się opatrunków, a to z kolei pojawieniem się wielu ich rodzajów o bardzo zróżnicowanych cechach. Paradoksalnie, duża różnorodność opatrunków rodzi dylematy związane z trafnym doborem w specyficznej sytuacji. Pamiętajmy, że decyzja o zastosowaniu danego opatrunku determinuje skuteczność jego działania bądź też jego brak.
JAK DOBRAĆ OPATRUNEK DO RANY?
Wydaje się, że w doborze opatrunku musimy spełnić dwa podstawowe kryteria – musimy pamiętać, że w rozumieniu nowoczesnego podejścia do leczenia ran nie ma uniwersalnego opatrunku, który sprostałby wymaganiom każdej rany oraz że wybór musi być świadomy, oparty na poprawnym rozpoznaniu procesów przebiegających w ranie i przystających do tych procesów cech odpowiedniego opatrunku.
Aby ułatwić poprawny dobór opatrunku, możemy posłużyć się klasyfikacją ran opartą na zjawiskach, które mają miejsce w poszczególnych fazach gojenia ran i opisaną na tych zjawiskach „kolorową” skalą oceny rany.
W skład skali wchodzą cztery kolory odpowiednio przypisane do poszczególnych stadiów procesu gojenia rany.
Dobór opatrunku, po zakwalifikowaniu rany do odpowiedniego typu w systemie kolorowym, staje się prostszy, ponieważ rany o tym samym typie (kolorze) stawiają przed nami podobne wyzwania, w związku z czym wymagają podobnego postępowania.
RANA „CZARNA” – TKANKA MARTWICZA
CEL LECZENIA:
- usunięcie tkanki martwiczej
CHARAKTERYSTYKA RANY:
- ma postać odwodnionej, martwej tkanki
- tkanka martwicza pokrywa całą ranę lub występuje miejscowo w postaci płatów
- poziom wysięku – niewielki (aż do momentu, gdy martwica zamieni się w płynną wydzielinę i oddzieli od zdrowej tkanki)
- tkanka martwicza hamuje proces gojenia – jest źródłem infekcji dla zdrowej tkanki, stanowi barierę dla powstającej nowej tkanki
POSTĘPOWANIE:
- konieczne jest usunięcie martwiczego strupa przez chirurga lub w procesie autolizy przez utrzymanie wilgotnego środowiska
ZALECANE OPATRUNKI:
RANA „ŻÓŁTA” – TKANKA MARTWICZA ROZPŁYWNA
CEL LECZENIA:
- usunięcie martwicy i przygotowanie łożyska rany pod ziarninę
CHARAKTERYSTYKA RANY:
- rana w kolorze kremowo – żółtym, włóknista
- poziom wysięku: wysoki, średni, rzadziej niski
POSTĘPOWANIE:
- utrzymanie wilgotnego środowiska rany
- kontrola poziomu wysięku
ZALECANE OPATRUNKI:
- Medisorb SILVER i SILVER PAD – rany zakażone z wysokim poziomem wysięku
- Medisorb A – rany głębokie z wysokim lub średnim poziomem wysięku
- Medisorb P – rany płytsze ze średnim poziomem wysięku
- Medisorb P PLUS – rany płytsze z dość dużym poziomem wysięku
- Medisorb H – rany z niskim i średnim poziomem wysięku
- Medisorb G – rany zakażone z niskim poziomem wysięku (sprzyja oczyszczaniu rany przez wiązanie uprzednio uwodnionej martwej tkanki wraz z drobnoustrojami, które ją kolonizują)
RANA „CZERWONA” – TKANKA ZIARNINUJĄCA
CEL LECZENIA:
- utrzymanie wilgotnego środowiska sprzyjającego ziarninowaniu
- kontrola poziomu wysięku
CHARAKTERYSTYKA RANY:
- rana w kolorze jasnoczerwonym, wilgotna
- powierzchnia rany nierówna
- tkanka delikatna, wrażliwa na ból, podatna na zakażenia
ZALECANE OPATRUNKI:
- Medisorb A, Medisorb P lub Medisorb P PLUS – rany z wysokim lub średnim poziomem wysięku
- Medisorb H – rany ze średnim i niskim poziomem wysięku
- Medisorb G – rany zakażone z niskim poziomem wysięku (sprzyja oczyszczaniu rany przez wiązanie uprzednio uwodnionej martwej tkanki wraz z drobnoustrojami, które ją kolonizują)
- Medisorb A – w przypadku ran zakażonych z wysokim poziomem wysięku
RANA „RÓŻOWA” – TKANKA NABŁONKUJĄCA
CEL LECZENIA:
- ochrona nowej tkanki
- stymulacja procesu naskórkowania
CHARAKTERYSTYKA RANY:
- na powierzchni rany widoczna różowa lub biała tkanka
- komórki nabłonka migrują z brzegów rany do łożyska
POSTĘPOWANIE:
- pobudzanie lub utrzymanie procesu naskórkowania
- utrzymanie wilgotnego środowiska rany
- zabezpieczenie przed urazami mechanicznymi
ZALECANE OPATRUNKI:
- Medisorb H – rany ze średnim poziomem wysięku
- Medisorb F – rany z niskim poziomem wysięku
REFUNDACJA
Leczenie ran trudno gojących się jest trudne. W zależności od stanu rany trwa około jednego do kilku miesięcy, jest więc sporym wyzwaniem dla rodzinnego budżetu. Aby leczenie było skuteczne i dobrze dobrane, wymagana jest od pacjenta systematyczna współpraca z personelem leczącym. Tylko lekarz lub pielęgniarka, na podstawie poprawnego rozpoznania procesów przebiegających w ranie, może dokonać odpowiedniego doboru opatrunku.
Odpowiedni opatrunek jest warunkiem skutecznego procesu leczenia. Pacjent prowadzony przez lekarza i mający przez niego wypisywane recepty na opatrunki może się dowiedzieć, czy jego jednostka chorobowa kwalifikuje go do otrzymania recepty uprawniającej do zakupu opatrunków w ramach refundacji. Refundacja dotyczy dwóch stanów chorobowych:
- Epidermolysisbullosa czyli pęcherzowego oddzielania się naskórka oraz
- przewlekłego owrzodzenia.
W pierwszym przypadku opatrunek w ramach refundacji wydawany jest pacjentowi bezpłatnie tj. do wielkości limitu refundacyjnego. Natomiast przy przewlekłych owrzodzeniach refundacja obejmuje 70% ceny wyrobu.
Epidermolysis bullosa – opatrunek wydawany bezpłatnie do wielkości limitu refundacyjnego
Przewlekłe owrzodzenie –opatrunek wydawany za 30% ceny wyrobu
Spośród opatrunków Medisorb refundacją objęte są:
- Medisorb A opatrunek służący do kontroli wysięku polecany do ran powierzchniowych i głębokich z dużym lub średnim poziomem wysięku
- Medisorb P przylepny opatrunek służący do kontroli wysięku polecany do ran powierzchniowych z dużym lub średnim poziomem wysięku
- Medisorb P PLUS nieprzylepny opatrunek służący do kontroli wysięku polecany do ran powierzchniowych z dużym lub średnim poziomem wysięku
- Medisorb H opatrunek służący do kontroli wysięku polecany do ran powierzchniowych ze średnim poziomem wysięku.
Podstawą do ubiegania się o refundację jest prawidłowo wypełniona recepta. Na recepcie, oprócz podstawowych danych pacjenta, musi być podana pełna nazwa opatrunku, jego wymiar oraz ilość opatrunków wymaganych do przeprowadzenia terapii. Recepta osób uprawnionych do skorzystania z refundacji w przypadku przewlekłego owrzodzenia musi jeszcze zawierać oznaczony poziom odpłatności R-ryczałt 30%, 50% lub 100% odpłatności.
UWAGA:
- bez podania dokładnego sposobu dawkowania farmaceuta może wydać dwa najmniejsze opakowania opatrunku czyli dwie sztuki;
- podając dokładny sposób dawkowania, można wypisać opatrunki na maksymalnie 3-miesięczną kurację.
